Các sàn giao dịch phi tập trung (DEX)đã được củng cố vị thế trong ngành công nghiệp blockchain và tiền điện tử nhờ việc cung cấp giải pháp thay thế tập trung hóa bằng cách cho phép người dùng tương tác với nền tảng của các sàn này theo cách tự quản lý.
Một ví dụ điển hình của DEX là Uniswap. Kể từ khi được thành lập vào năm 2018, Uniswap đã trở thành sàn giao dịch phi tập trung lớn nhất thế giới. Uniswap cũng đã góp phần vào sự phát triển của ngành công nghiệp tiền điện tử, đặc biệt là trong lĩnh vực tài chính phi tập trung (DeFi) khi tiếp tục kết hợp công nghệ mới nhất vào nền tảng của mình.
Uniswap là gì?
Uniswap là một sàn giao dịch phi tập trung hoạt động trên blockchain Ethereum. Đây là một nền tảng giao dịch tiền điện tử cho phép các nhà giao dịch tương tác với nhau trên cơ sở ngang hàng. Uniswap không sử dụng sổ lệnh hoặc trung gian để tạo thuận lợi cho giao dịch mà sử dụng giao thức thanh khoản tự động được vận hành bởi công cụ tạo lập thị trường tự động (AMM).
Uniswap hoạt động như thế nào?
Hệ sinh thái Uniswap có một số thành phần, mỗi thành phần đóng một vai trò quan trọng trong việc đảm bảo quy trình tự động hóa hoạt động 24/7 mà không bị gián đoạn. Chúng ta đã đề cập đến một vài trong số các thành phần đó, ví dụ như AMM và các bể thanh khoản. Sau này, chúng ta sẽ đi vào chi tiết để giải thích những thành phần này, cũng như cách các thành phần này hoạt động để đảm bảo một hệ sinh thái giao dịch hiệu quả.
Công cụ tạo lập thị trường tự động (AMM)
Công cụ tạo lập thị trường tự động là nền tảng của Uniswap. Thay vì các sổ đặt lệnh nơi các nhà giao dịch kết hợp với các đối tác của họ từ phía bên kia của giao dịch, AMM cung cấp một bể thanh khoản tạo điều kiện thuận lợi cho giao dịch. AMM đảm bảo tính thanh khoản liên tục trong hệ sinh thái DeFi thông qua bể thanh khoản để hỗ trợ giao dịch.
Trong khi thị trường truyền thống sử dụng người mua và người bán trong một hệ thống được kiểm duyệt bởi các số liệu tập trung, AMM hoạt động trong một hệ thống tự động và không cần xin phép dựa trên bể thanh khoản. Người dùng có token tiền điện tử cung cấp bể thanh khoản. Một công thức toán học được xác định trước sẽ tính toán giá token trong bể thanh khoản.
AMM của Uniswap là một hợp đồng thông minh quản lý các bể được triển khai khi giao dịch thực hiện trên DEX này. AMM của Uniswap đã sử dụng một thuật toán để xác định giá hiệu quả của token trong quá trình giao dịch tích cực. Giá của tài sản trên Uniswap được xác định dựa trên nguyên tắc cung và cầu giữa token ERC-20 được giao dịch và bể thanh khoản.
Bể thanh khoản và nhà cung cấp thanh khoản
Trong tài chính, thanh khoản đề cập đến sự dễ dàng mà một tài sản có thể được chuyển đổi từ dạng này sang dạng khác mà không ảnh hưởng đến giá thị trường. Trong giai đoạn đầu của các sàn giao dịch phi tập trung, rất khó giải quyết các vấn đề xung quanh tính thanh khoản. Nhìn vào tính mới lạ của công nghệ, người dùng thường không muốn tham gia vào hệ sinh thái.
Sự ra đời của AMM đã cách mạng hóa cách thức hoạt động của DEX. AMM đã giải quyết vấn đề thanh khoản phức tạp bằng cách tạo ra các bể thanh khoản và khuyến khích các nhà cung cấp thanh khoản cung cấp năng lượng cho các sàn.
Bể thanh khoản là một nhóm tiền điện tử hoặc token có nguồn lực từ cộng đồng được sử dụng để tạo thuận lợi cho các giao dịch theo cách phi tập trung. Hợp đồng thông minh quản lý tài sản kỹ thuật số trong bể thanh khoản. Các nhà phát triển lập trình Hợp đồng thông minh để xác định giá của các token đó tại bất kỳ thời điểm nào. Trong khi đó, nhà cung cấp thanh khoản đề cập đến bất kỳ ai đóng góp token vào bể thanh khoản để cung cấp thanh khoản trong hệ sinh thái DEX hoặc DeFi.
Người stake — còn được gọi là nhà cung cấp thanh khoản — đóng góp vào bể thanh khoản trên Uniswap. Thông thường, các nhà giao dịch phải trả một khoản phí khoảng 0,3% khi giao dịch trên Uniswap. Uniswap phân phối phí giữa các nhà cung cấp thanh khoản dựa trên tỷ lệ đóng góp của họ vào bể thanh khoản.
Công thức tích hằng số Uniswap
Để đảm bảo tính khả dụng của thanh khoản, Uniswap tích hợp một công thức sản phẩm không đổi để cân bằng tỷ lệ thanh khoản của mọi cặp tiền điện tử. Công thức coi các token riêng lẻ tạo thành một cặp là các biến. Trong khi rút một loại token so với một loại token khác, công thức không đổi này sẽ cân bằng tỷ lệ cung-cầu và giá giữa cả hai cặp. Công thức được lập trình đảm bảo rằng giá trị thị trường vẫn hợp lý trong khi vẫn duy trì tính thanh khoản.
Uniswap đã phát triển như thế nào?
Uniswap đã thay đổi qua nhiều năm kể từ khi ra mắt vào năm 2018. Một loạt bản cập nhật và điều chỉnh giao thức đã dẫn đến các phiên bản giao thức khác nhau. Dưới đây là tóm tắt về các phiên bản khác nhau của Uniswap và quá trình DEX hàng đầu này thay đổi kể từ khi ra mắt.
Uniswap v1
Uniswap v1 là phiên bản đầu tiên của giao thức với các thuộc tính cơ bản của một DEX. Bất chấp tiếng vang do giao thức tạo ra, Uniswap v1 chỉ đơn giản cho phép người dùng giao dịch token ERC-20 trực tiếp trên blockchain Ethereum. Uniswap v1 biểu thị việc triển khai sớm AMM và đóng vai trò là bằng chứng về khái niệm cho sự đổi mới.
Uniswap v2
Bản nâng cấp đầu tiên của Uniswap diễn ra vào năm 2020 với sự ra đời của Uniswap v2. Một trong những tính năng chính của Uniswap v2 là giới thiệu các cặp giao dịch từ ERC-20 sang ERC-20. Với phiên bản này, các nhà cung cấp thanh khoản có quyền tạo hợp đồng cặp cho bất kỳ hai token ERC-20 nào. Uniswap v2 cũng loại bỏ nhu cầu về ETH như một token trung gian để tạo điều kiện thuận lợi cho giao dịch trên các token ERC-20.
Các tính năng khác của Uniswap v2 bao gồm phí gas thấp hơn, hiệu quả được cải thiện và khả năng hoán đổi chớp nhoáng. Với những tính năng này, mức độ nhận biết và áp dụng AMM đã tăng vọt, đưa Uniswap trở thành một trong những sàn giao dịch phi tập trung hàng đầu.
Uniswap v3
Uniswap v3 là phiên bản mới nhất và hiện tại của DEX này. Một trong những tính năng quan trọng của Uniswap v3 là khả năng đặt phạm vi giá tùy chỉnh của các nhà cung cấp thanh khoản. Điều này có nghĩa là một nhà cung cấp thanh khoản đặt phạm vi giá từ 1.000 đến 5.000 đô la chỉ có thể cho phép các giao dịch nằm trong phạm vi đó. Bản cập nhật này giải quyết vấn đề về vốn kém hiệu quả đi kèm với phạm vi thanh khoản không xác định.
Token UniSwap (UNI)
Mặc dù ra mắt từ 2018 nhưng mãi đến năm 2020 Uniswap mới giới thiệu token gốc. Uniswap đã ra mắt UNI vào năm 2020 dưới dạng token quản trị trên nền tảng Uniswap. Đó là token ERC-20 được xây dựng trên nền tảng Ethereum và được lưu trữ trong bất kỳ ví tương thích ERC-20 nào.
Chủ sở hữu UNI có quyền bỏ phiếu về các thay đổi và cải tiến trong giao thức Uniswap. Giống như các token quản trị khác, quyền biểu quyết của chủ sở hữu UNI tỷ lệ thuận với tỷ lệ UNI họ nắm giữ. Việc bỏ phiếu trên Uniswap được phi tập trung hóa và bất kỳ ai nắm giữ token UNI đều có thể gửi đề xuất và bỏ phiếu bất cứ khi nào có nhu cầu.
Giao dịch trên DEX Uniswap
Giao dịch trên DEX Uniswap bao gồm một số bước đơn giản khác với giao dịch trên các sàn giao dịch tập trung. Bất kỳ ai có ví tiền điện tử chứa token ERC-20 đều có thể kết nối và thực hiện giao dịch trên Uniswap theo các bước sau:
- Truy cập trang web Uniswap và kết nối ví Ethereum của bạn.
- Từ danh sách token ERC-20, hãy chọn chính xác token bạn muốn giao dịch trên Uniswap.
- Nhập số lượng token ERC-20 đã chọn mà bạn muốn giao dịch. Nền tảng sẽ tự động tính toán số tiền ước tính tương đương với số lượng token thay thế mà bạn sẽ nhận được.
- Nhấp vào biểu tượng “Hoán đổi” (Swap) để bắt đầu giao dịch và xác nhận quy trình bằng lời nhắc sau.
- Sau khi xác nhận, giao dịch sẽ thực hiện ngay lập tức và số lượng token sẽ được phản ánh trong ví của bạn.
Tác động của Uniswaps đối với lĩnh vực Defi
Uniswap đã đóng một vai trò quan trọng trong việc thúc đẩy tài chính phi tập trung (DeFi). Uniswap đã cung cấp cơ sở hạ tầng cần thiết để tăng cường sự tham gia vào DeFi. Một số dịch vụ chính của Uniswap trong lĩnh vực này bao gồm cơ sở hạ tầng trao đổi phi tập trung, niêm yết không cần cấp phép, cung cấp thanh khoản, định giá token và khả năng tương tác.
Uniswap là công cụ thay đổi cuộc chơi đã mang tới cuộc cách mạng DeFi hiện tại đang càn quét ngành công nghiệp tiền điện tử. Uniswap cũng đã cung cấp cho người dùng cơ hội hưởng lợi bằng cách tham gia các bể thanh khoản. Bằng cách đó, người dùng có thể kiếm tiền một cách thụ động từ phí giao dịch được tính trên sàn giao dịch, tùy thuộc vào tỷ lệ đóng góp của họ. Nhận thức về những lợi ích như vậy khiến nhiều người dùng tiền điện tử đặt câu hỏi “Uniswap hoạt động như thế nào?¨